De Hersenstichting draagt met € 2.499.672 bij aan onderzoek van het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. Het onderzoek staat onder leiding van dr. Dannis van Vuurden. De onderzoekers willen weten of ze de werking van medicijnen bij hersenaandoeningen kunnen verbeteren. Als deze nieuwe techniek met geluid werkt, kan dat de behandeling van onder andere hersentumoren en alzheimer verbeteren. Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door giften van het Piet Poortmanfonds, stichting Sterk & Positief, Het JW Wegener Fonds en C&W de Boer.
De hersenen worden soms te goed beschermd
Onze hersenen zijn enorm belangrijk. Ze regelen alles wat er in ons lichaam gebeurt. Daarom worden de hersenen goed beschermd. Bijvoorbeeld tegen schadelijke stoffen en infecties in het bloed.
De bloed-hersenbarrière beschermt je hersenen als een soort filter. Goede stoffen mogen erdoor, slechte stoffen worden tegengehouden. Dat gaat vaak goed, behalve bij veel soorten medicijnen. Die worden ook tegengehouden, terwijl ze juist naar de hersenen moeten. Dit is een groot probleem bij de behandeling van veel hersenaandoeningen, zoals hersentumoren en alzheimer.
Wetenschappers zoeken al lang naar manieren om medicijnen voorbij de bloed-hersenbarrière te krijgen. Bijvoorbeeld door die grens heel eventjes open te zetten. Zo kunnen de medicijnen erdoor en gaat de grens daarna snel weer dicht voor slechte stoffen.
Mag de grens even open?
De onderzoekers willen weten of medicijnen beter aankomen als ze de bloed-hersenbarrière heel even open zetten. Dat kan met behulp van ultrageluid. Dit zijn hoge tonen die mensen niet kunnen horen. Deze tonen zorgen voor trillingen, die de cellen van de bloed-hersenbarrière laten bewegen. Zo ontstaat er ruimte tussen de cellen, waar het medicijn doorheen kan.
Deze techniek heet Focused Ultrasound (FUS). Voor een behandeling met FUS is een speciaal apparaat nodig. Daarvan zijn er maar een paar op de wereld, waarvan er een in Utrecht staat.
De FUS-technologie wordt al onderzocht in de Verenigde Staten en Canada. De onderzoekers willen de technologie nu voor het eerst in Europa gebruiken en verder onderzoeken voor mensen met hersentumoren en alzheimer.
Waarom steunt de Hersenstichting dit onderzoek?
Als medicijnen beter in de hersenen komen door FUS, betekent dit dat veel behandelingen mogelijk beter zullen werken. Mensen met alzheimer gaan dan minder snel achteruit en hebben misschien minder last van hun aandoening. Bij mensen met een hersentumor is er meer kans dat de behandeling aanslaat, waardoor ze mogelijk langer blijven leven. Dit onderzoek draagt bij aan de doelstelling van de Hersenstichting: minder sterfte en ziektelast door hersenaandoeningen. Daarom steunt de Hersenstichting het project met € 2.499.672.
“Met dit onderzoek worden letterlijk en figuurlijk barrières doorbroken. Door met ultrageluid medicijnen beter in de hersenen te krijgen opent zich een wereld aan nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van hersenziektes.”
Dr. Dannis van Vuurden
Meer over het onderzoek
Om beter te weten hoe goed FUS werkt, zijn er verschillende onderzoeken bij verschillende groepen patiënten.
1. Kinderen en volwassen met een hersentumor
Het gaat hierbij om speciale vormen van een hersentumor in de hersenstam. Deze tumoren kunnen niet met een operatie weggehaald worden. Bestraling helpt alleen tijdelijk en medicijnen komen slecht bij de tumor. Daarom overlijden mensen uiteindelijk als gevolg van de tumor. De onderzoekers willen met FUS meer medicijnen in te tumor krijgen, zodat deze beter onder controle is.
2. Volwassenen met een vroege vorm van alzheimer
Een van de oorzaken van alzheimer is het samenklonteren van eiwitten in de hersenen. Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar verschillende medicijnen die dit tegengaan. In de onderzoeken zijn nu nog hoge doses nodig, wat voor veel bijwerkingen zorgt. Ook weten onderzoekers niet zeker of de medicijnen wel op de juiste plek in de hersenen aankomen. FUS kan hier misschien bij helpen.
Hoe pakken ze dit aan?
Bij het onderzoek bij mensen met hersentumoren krijgen alle deelnemers in 6 maanden 6 FUS-behandelingen. Deze krijgen ze om de bestaande behandeling beter in de hersenen te krijgen. Voor en na de behandeling wordt met scans bekeken hoe de hersentumor zich gedraagt. Zo weten de onderzoekers hoeveel er van het medicijn in de hersenen terecht is gekomen.
Bij het onderzoek over alzheimer gaan de onderzoekers eerst kijken of er veilig medicijnen de hersenen ingebracht kunnen worden. Ook kijken ze of deze medicijnen ook gevolgd kunnen worden in de hersenen. Dit doen ze eerst in het laboratorium en daarna bij mensen.
Welke resultaten verwachten de onderzoekers?
De onderzoekers verwachten dat de FUS-behandeling helpt om meer van de medicijnen in de hersenen te laten komen. Met het onderzoek willen ze laten zien dat dit veilig kan bij mensen met een hersentumor en mensen met alzheimer. Hierdoor werken de medicijnen beter, waardoor mensen mogelijk langer blijven leven en minder last hebben van hun aandoening.
Hoe ver is het onderzoek?
Het onderzoek wordt op dit moment nog voorbereid. De techniek wordt eerst klaargezet in het ziekenhuis, zodat deze veilig kan worden gebruikt. De onderzoekers verwachten in 2023 te kunnen starten met het behandelen van deelnemers.