Waarom je goed voor je hersenen moet zorgen

Onze hersenen zijn 24 uur per dag aan het werk. Tijdens je werk, sporten en het tv kijken. Zelfs wanneer we slapen blijven onze hersenen actief. Zo werken je hersenen dag en nacht door om jou te laten bewegen, genieten en dromen. Het is daarom belangrijk dat je goed voor je hersenen zorgt, je hele leven lang. 

Je hersenen zijn volgroeid rond je 25e levensjaar. Dat betekent niet dat ze niet meer veranderen. Er kunnen altijd nieuwe verbindingen tussen hersencellen worden gelegd. Die verbindingen maken het mogelijk om de dingen te doen die jij leuk en belangrijk vindt. Je hersenen kunnen makkelijker nieuwe verbindingen maken als ze gezond zijn. Het is daarom belangrijk om goed voor je hersenen te zorgen.

20-25 jaar

Rond deze leeftijd zijn je hersenen biologisch gezien volgroeid. De hersenen groeien niet meer, maar veranderen nog steeds.

30 jaar

Vanaf deze leeftijd neemt het hersenvolume af. Daar merk je niet zo veel van. 

50+ jaar

Vanaf deze leeftijd gaan bepaalde functies merkbaar minder goed werken. Zo kan het lastiger zijn om op een naam te komen of jezelf iets nieuws aan te leren. 

Stress en ontspanning en de hersenen

Iedereen heeft wel eens stress. Gelukkig maar, want stress is belangrijk en nuttig voor de hersenen. Het zorgt voor energie, focus en prikkelt je lichaam en geest. Maar: te lang te veel stress is niet gezond. Als je hersenen te weinig ontspannen en je stresssysteem constant ‘aan’ staat, kunnen ze niet goed herstellen, waardoor je hersenen slechter gaan werken. Extra belangrijk dus, om te zoeken naar de juiste balans.  

Hoe herken je stress?

De kenmerken van stress zijn voor iedereen anders. Daarnaast verschillen de oorzaken en de situaties waarin je stress ervaart per persoon. Ook je opvoeding, je leefstijl en factoren als werkdruk en gedrevenheid kunnen voor stress zorgen. En daar kun je in een het dagelijks leven last van hebben. Ervaar jij wel eens stress? In dat geval kun je last hebben van één of meerdere van deze klachten.

Lichamelijke klachten:

  • Hoofdpijn
  • Vermoeidheid
  • Hartklopplingen
  • Buikklachten
  • Rug- en nekklachten
  • Hoge bloeddruk
  • Gespannen spieren

Mentale klachten:

  • Vergeetachtig zijn
  • Je niet kunnen concentreren
  • Piekeren
  • Slecht slapen
  • Een slecht humeur hebben
  • Sneller boos zijn of huilen

Hoeveel stress ervaar jij? Doe de stresstest

Herken je een of meer van de klachten en wil je weten hoeveel stress je ervaart? We hebben een korte test gemaakt die dit berekent.   

Tips voor de juiste balans

Het is belangrijk dat je een goede balans vindt tussen spanning en ontspanning. Het is niet erg om activiteiten te doen die voor stress zorgen, als je daarna maar weer ontspant. Zorg er dus voor dat je na een stressvolle activiteit iets doet wat je een ontspannen gevoel geeft. Doe je voordeel met deze praktische (werk)tips. 

Bewegen en de hersenen

We bewegen steeds minder. Bovendien besteden we veel tijd zittend door achter onze computer, vaak in een onnatuurlijke houding. Om te voldoen aan de beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad moeten volwassenen elke week minimaal 2,5 uur matig intensief bewegen, verspreid over meerdere dagen in de week. Afgelopen jaar haalde 56% van de Nederlanders dit niet. 

Waarom is beweging belangrijk voor de hersenen? 

Bewegen is goed voor je hersenen, zeker als je een drukke baan hebt. Door te bewegen gaat er meer zuurstof en voedingsstoffen naar je hersenen. En dat bevordert je denkvermogen, waaronder je concentratie en geheugen. Ook zorgt bewegen voor een beter humeur en minder stress. Bovendien is bewegen een manier om even los te komen van waar je mee bezig bent. Bewegen is dus niet alleen belangrijk voor je lichaam, maar ook voor je mentale veerkracht in een veeleisende werkomgeving. 

De positieve gevolgen van bewegen

  • Een beter denkvermogen

    Beweging is goed voor je denkvermogen. Hiermee bedoelen we dingen als je geheugen, aandacht en hoe makkelijk je dingen kunt begrijpen en leren. Bepaalde hersengebieden, zoals de prefrontale cortex en de hippocampus, zijn extra gevoelig voor de positieve effecten van bewegen en zorgen zo voor een beter denkvermogen. 

  • Goede slaap

    Door overdag te bewegen, slaap je ’s nachts beter. Dit heeft te maken met het slaaphormoon melatonine. Bewegen heeft een positieve invloed op melatonine en verbetert zo de balans tussen je slaap en het wakker zijn (slaap-waakritme). Vooral ouderen hebben vaak slaapproblemen doordat er door het lichaam minder melatonine wordt aangemaakt. Voor hen is voldoende beweging dus extra belangrijk. Maar: beweeg liever niet intensief net voor het slapen gaan. Dit kan juist voor slaapproblemen zorgen, omdat je lichaam dan nog te actief is. 

  • Beter humeur, minder stress

    Beweging heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid. Het zorgt voor een betere stemming en minder stress. Regelmatig bewegen kan zelfs angst- en depressieklachten verminderen. Hoe dat kan? Beweging leidt je af van negatieve gedachten. Ook komen er door beweging bepaalde stoffen vrij in de hersenen, zoals serotonine. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het voor een goede stemming zorgt. 

  • Verhoogde weerstand

    Door regelmatig te bewegen, verhoog je je weerstand. Dit verkleint de kans op ziektes en virussen. 

Beweging is goed voor je denkvermogen. Hiermee bedoelen we dingen als je geheugen, aandacht en hoe makkelijk je dingen kunt begrijpen en leren. Bepaalde hersengebieden, zoals de prefrontale cortex en de hippocampus, zijn extra gevoelig voor de positieve effecten van bewegen en zorgen zo voor een beter denkvermogen. 

Door overdag te bewegen, slaap je ’s nachts beter. Dit heeft te maken met het slaaphormoon melatonine. Bewegen heeft een positieve invloed op melatonine en verbetert zo de balans tussen je slaap en het wakker zijn (slaap-waakritme). Vooral ouderen hebben vaak slaapproblemen doordat er door het lichaam minder melatonine wordt aangemaakt. Voor hen is voldoende beweging dus extra belangrijk. Maar: beweeg liever niet intensief net voor het slapen gaan. Dit kan juist voor slaapproblemen zorgen, omdat je lichaam dan nog te actief is. 

Beweging heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid. Het zorgt voor een betere stemming en minder stress. Regelmatig bewegen kan zelfs angst- en depressieklachten verminderen. Hoe dat kan? Beweging leidt je af van negatieve gedachten. Ook komen er door beweging bepaalde stoffen vrij in de hersenen, zoals serotonine. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het voor een goede stemming zorgt. 

Door regelmatig te bewegen, verhoog je je weerstand. Dit verkleint de kans op ziektes en virussen. 

Kom in beweging met de Ommetje-app 

Elke dag een wandeling maken is belangrijk voor je fysieke en mentale gezondheid. Je krijgt meer productiviteit en energie na het lopen van een Ommetje. Ook helpt het je te onthaasten en verbetert het je creativiteit. De Ommetje-app helpt je daarbij.

Start met je collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Hierdoor kan je op een leuke manier samen wandelen, zonder dat je op dezelfde locatie bent. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken.

Ommetje-app Hersenstichting

Download de gratis Ommetje-app:

Ommetje voor Android
Ommetje voor iOS

Tips om meer te bewegen

Veel mensen willen meer bewegen, maar weten niet goed hoe. Vind je het lastig om iedere dag 30 minuten te bewegen? Of denk je er niet aan toe te komen door een vol schema? We geven je een paar tips om dagelijks bewegen makkelijker te maken.  

  • 1. Maak het leuk

    Zoek manieren om bewegen leuk te maken. De app Ommetje motiveert je om dagelijks een ommetje te lopen. Start met vrienden, familie of collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken. Je kunt de app gratis downloaden. 

  • 2. Stel een doel

    Een andere tip om meer te bewegen is om doelen te stellen en jezelf te belonen wanneer je deze haalt. Bijvoorbeeld om 10.000 stappen per dag te zetten. Dit kun je meten met een stappenteller of een app op je mobiele telefoon. Zorg wel dat je doel haalbaar is en dat je je doel duidelijk beschrijft. Wil je elke dag een uur wandelen? Of wil je 2 keer per week naar yoga, en elke dag een half uur fietsen? Wees zo precies mogelijk. Dat maakt het makkelijker om vol te houden.  

  • 3. Maak het een gewoonte

    Koppel beweging aan andere routines in je leven, bijvoorbeeld door de boodschappen op de fiets of lopend te doen in plaats van met de auto. Of stap een halte eerder uit te als je met de bus reist, maak in je pauze een wandeling in plaats van te zitten in de kantine. Of neem de trap in plaats van de lift. Als je dit standaard doet, wordt bewegen een gewoonte. Je hoeft er dan niet meer over na te denken.  

  • 4. Plan het in
    • Het kan helpen om de momenten waarop je beweegt van tevoren in te plannen. Zo maak je de kans kleiner dat het erbij in schiet of dat je het vergeet. Spreek bijvoorbeeld een vaste dag af met een vriend of vriendin om te gaan sporten, te gaan wandelen of een stukje te fietsen. Je kunt ook zogenaamde als-dan-plannen maken. Bijvoorbeeld: ‘als ik na mijn werk thuiskom, dan ga ik eerst een rondje wandelen’.  
  • 5. Begin klein

    Als het niet lukt om dagelijks dertig minuten te bewegen, kun je bijvoorbeeld beginnen met kortere periodes van tien minuten. Een beetje extra bewegen heeft al een groot effect op de gezondheid van je hersenen. Stel doelen die haalbaar zijn. En wees niet teleurgesteld wanneer je het doel een dag niet haalt. Alle beweging is mooi meegenomen.  

  • 6. Zoek steun

    Je gedrag veranderen gaat veel gemakkelijker met steun van anderen, zoals je partner, familie of vrienden. Vertel hun wat jouw doel is en hoe de ander jou kan helpen. Bijvoorbeeld door met je mee te doen, of door regelmatig te vragen hoe het gaat. Je kunt ook je huisarts, fysiotherapeut of diëtist om hulp vragen. Of zoek een persoonlijke (beweeg)coach, die speciaal voor jou een plan maakt om meer te bewegen.   

  • 7. Hou vol na terugval

    Heb je je doel niet gehaald? Wees niet teleurgesteld. Het is normaal om af en toe een mindere periode te hebben. Als je je gedrag verandert, val je af en toe terug in oude gewoontes. Dat hoort erbij. Pak je goede beweeggedrag snel weer op en hou vol. Dan zul je de positieve gevolgen van bewegen al gauw weer ervaren.    

  • 8. Vier successen

    Heb je je doel gehaald? Beloon jezelf dan! Koop een leuk tijdschrift, gun jezelf een avondje ontspanning of geef jezelf een bosje bloemen cadeau. Als je stilstaat bij je successen, is het makkelijker om je nieuwe beweeggedrag vol te houden.  

Zoek manieren om bewegen leuk te maken. De app Ommetje motiveert je om dagelijks een ommetje te lopen. Start met vrienden, familie of collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken. Je kunt de app gratis downloaden. 

Een andere tip om meer te bewegen is om doelen te stellen en jezelf te belonen wanneer je deze haalt. Bijvoorbeeld om 10.000 stappen per dag te zetten. Dit kun je meten met een stappenteller of een app op je mobiele telefoon. Zorg wel dat je doel haalbaar is en dat je je doel duidelijk beschrijft. Wil je elke dag een uur wandelen? Of wil je 2 keer per week naar yoga, en elke dag een half uur fietsen? Wees zo precies mogelijk. Dat maakt het makkelijker om vol te houden.  

Koppel beweging aan andere routines in je leven, bijvoorbeeld door de boodschappen op de fiets of lopend te doen in plaats van met de auto. Of stap een halte eerder uit te als je met de bus reist, maak in je pauze een wandeling in plaats van te zitten in de kantine. Of neem de trap in plaats van de lift. Als je dit standaard doet, wordt bewegen een gewoonte. Je hoeft er dan niet meer over na te denken.  

  • Het kan helpen om de momenten waarop je beweegt van tevoren in te plannen. Zo maak je de kans kleiner dat het erbij in schiet of dat je het vergeet. Spreek bijvoorbeeld een vaste dag af met een vriend of vriendin om te gaan sporten, te gaan wandelen of een stukje te fietsen. Je kunt ook zogenaamde als-dan-plannen maken. Bijvoorbeeld: ‘als ik na mijn werk thuiskom, dan ga ik eerst een rondje wandelen’.  

Als het niet lukt om dagelijks dertig minuten te bewegen, kun je bijvoorbeeld beginnen met kortere periodes van tien minuten. Een beetje extra bewegen heeft al een groot effect op de gezondheid van je hersenen. Stel doelen die haalbaar zijn. En wees niet teleurgesteld wanneer je het doel een dag niet haalt. Alle beweging is mooi meegenomen.  

Je gedrag veranderen gaat veel gemakkelijker met steun van anderen, zoals je partner, familie of vrienden. Vertel hun wat jouw doel is en hoe de ander jou kan helpen. Bijvoorbeeld door met je mee te doen, of door regelmatig te vragen hoe het gaat. Je kunt ook je huisarts, fysiotherapeut of diëtist om hulp vragen. Of zoek een persoonlijke (beweeg)coach, die speciaal voor jou een plan maakt om meer te bewegen.   

Heb je je doel niet gehaald? Wees niet teleurgesteld. Het is normaal om af en toe een mindere periode te hebben. Als je je gedrag verandert, val je af en toe terug in oude gewoontes. Dat hoort erbij. Pak je goede beweeggedrag snel weer op en hou vol. Dan zul je de positieve gevolgen van bewegen al gauw weer ervaren.    

Heb je je doel gehaald? Beloon jezelf dan! Koop een leuk tijdschrift, gun jezelf een avondje ontspanning of geef jezelf een bosje bloemen cadeau. Als je stilstaat bij je successen, is het makkelijker om je nieuwe beweeggedrag vol te houden.  

Slaap en de hersenen

Een goede nachtrust is essentieel voor gezonde hersenen. Tijdens het slapen herstel je mentaal en fysiek van de inspanningen van de dag. En dat werkt weer door op alles wat je doet de dag erna. Na een nacht goed slapen, ben je scherper en presteer je beter. Er bestaat alleen verwarring over wat goede slaap is; lang slapen betekent niet goed slapen. Dat we slaap nodig hebben, staat vast.

Waarom is slaap belangrijk?

Dat we slaap nodig hebben, staat vast. Zonder slaap kun je niet functioneren. We weten dat slecht slapen veel negatieve gevolgen kan hebben voor je gezondheid, op alle leeftijden. Daar tegenover staat dat slaap belangrijk is voor:

  • 1. Het ‘schoonmaken’ van je hersenen 
    Als je slaapt, krijgen je hersenen als het ware een ‘wasbeurt’: hersencellen krimpen tijdelijk, waardoor het hersenvocht meer ruimte heeft om afvalproducten weg te spoelen. Op deze manier helpt slaap bij het schoonhouden van je hersenen.  
  • 2. Het onthouden van belangrijke dingen 
    Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je onthoudt wat je overdag hebt geleerd. Dit komt doordat de verbindingen tussen hersencellen veranderen als je slaapt. Sommige verbindingen worden sterker, zodat je dingen kunt onthouden.  
  • 3. Het verwerken van emoties 
    Slaap is ook belangrijk bij het verwerken van emoties. Hoewel sommige verbindingen sterker worden, worden andere verbindingen juist zwakker als je slaapt. Hierdoor voel je minder spanning. Slaap helpt zo om stress en emoties minder erg te maken. Mensen die lang slecht slapen hebben hier meer moeite mee. Zij kunnen de emoties van overdag minder goed verwerken tijdens hun slaap. 

1/3e

van ons leven brengen we slapend door.

07:12 uur

slaapt de gemiddelde Nederlander per dag.

63 %

van de Nederlanders is ontevreden over eigen slaapkwaliteit

Benieuwd of jij goed slaapt? Doe de SlaapCheck!

De een neemt zijn werk mee naar huis en werkt ’s avonds nog wat mails weg, de ander heeft onregelmatige werktijden en komt daardoor slaap te kort. De oorzaken van slaapklachten zijn voor iedereen anders. Daarom heeft de Hersenstichting de SlaapCheck ontwikkeld. In de SlaapCheck beantwoord je een aantal vragen. Op basis van je antwoorden krijg je tips en informatie die passen bij jouw situatie. 

Positieve gevolgen van beter slapen

Goede slaap heeft zowel op de korte- als lange termijn positieve gevolgen voor je hersenen. 

Op de korte termijn zorgt een goede nachtrust ervoor dat je je uitgerust voelt en voldoende energie hebt voor de (werk)dag. Goed slapen zorgt er ook voor dat je lekkerder in je vel zit en dat je je beter kunt concentreren. Bovendien is je geheugen beter als je goed slaapt en ben je minder snel prikkelbaar of somber. 

Op de lange termijn heeft goede slaap een positieve invloed op je afweersysteem. Ook verkleint langdurig goed slapen de kans op aandoeningen die moeilijk of zelfs niet overgaan. Denk hierbij aan depressie, dementie, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas. Genoeg redenen om extra aandacht te besteden aan een goede nachtrust. 

Werken met een hersenletsel

Werken is goed voor je. Het heeft invloed op je motivatie en de kwaliteit van leven. En ook niet onbelangrijk: als je werkt, doe je mee. Maar helaas zijn er veel mensen met een hersenletsel die niet volwaardig deel kunnen nemen aan de arbeidsmarkt. Ze werken beneden hun capaciteit, kunnen geen (passend) werk vinden. Door belemmerende factoren op te lossen wil de Hersenstichting dat meer mensen met hersenletsel passend en duurzaam werk vinden. Daarnaast zet de Hersenstichting zich in voor een beter begrip en betere beoordeling door (bedrijfs)artsen en het UWV.  

Lees hier meer over wat de Hersenstichting doet op het gebied van werk.