Kenmerken van Creutzfeldt-Jakob

Creutzfeldt-Jakob begint vaak met vage mentale klachten. Door de ziekte ga je snel achteruit. Binnen een paar weken ontwikkelen zich dan ook ernstige mentale en lichamelijke klachten.

Je kunt Creutzfeldt-Jakob herkennen aan verschillende kenmerken, zoals:

Diagnose van Creutzfeldt-Jakob

In het begin krijg je door Creutzfeldt-Jakob meestal vage mentale klachten. Zo kun je je erg gespannen of somber voelen. En moeite hebben met onthouden.

Binnen een paar weken ontstaan er erge mentale en lichamelijke klachten. Je hebt dan bijvoorbeeld ernstige moeite met onthouden. En vaak ook problemen met bewegen, praten en omgaan met wat je ziet. Met deze klachten kom je vaak eerst bij je huisarts.

De huisarts zal vragen stellen over je klachten. Als die vermoedt dat je misschien een hersenaandoening hebt die je geheugen snel verder kan beschadigen, dan verwijst de huisarts je naar een speciale arts bij een geheugenpoli of het ziekenhuis. Zoals een neuroloog of een geriater. Deze arts zal je hersenen onderzoeken. Bijvoorbeeld door een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) te maken.

De diagnose Creutzfeldt-Jakob is vaak lastig te stellen en artsen denken er niet als eerste aan omdat de ziekte zeldzaam is. Meestal stelt de arts de diagnose door te kijken naar hoe snel je klachten zich ontwikkelen. En door vast te stellen dat je geen andere hersenziekte en geen andere vorm van dementie hebt.

Oorzaken van Creutzfeldt-Jakob

Deze ziekte wordt veroorzaakt door een bepaald stofje: prionen. Dit is een soort eiwit dat iedereen in zijn lichaam heeft. Als je Creutzfeldt-Jakob hebt, dan veranderen deze prionen van vorm en beginnen ze zich op te stapelen in je hersenen. Hierdoor sterven de cellen in je hersenen af.

Soms is Creutzfeldt-Jakob erfelijk. Als je ouder, broer of zus de ziekte heeft, dan kan het dus zijn dat jij ook het krijgt. Maar meestal is dit niet het geval.

Behalve de klassieke vorm van Creutzfeldt-Jakob bestaat er ook een andere vorm van deze ziekte. Deze vorm heet ook wel variant-CJD (vCJD) of gekkekoeienziekte. VCJD wordt veroorzaakt door het eten van besmet rundvlees. Deze vorm komt in Nederland bijna niet voor.

Behandeling van Creutzfeldt-Jakob

Van Creutzfeldt-Jakob kun je niet genezen. Het doel van de behandeling is ervoor zorgen dat je minder last hebt van klachten.

De aandoening wordt snel erger. De neuroloog of geriater zal je daarom uitleg geven over de ziekte en je snel doorverwijzen naar andere zorgverleners voor verschillende soorten hulp.

Als je spieren schokken, dan kan je behandelaar hier medicijnen voor geven. Door de ziekte kun je ook dingen zien die er niet zijn en angstig worden. Ook hier bestaan speciale medicijnen voor: antipsychotica.

Gevolgen van Creutzfeldt-Jakob

Creutzfeldt-Jakob ontstaat meestal bij mensen tussen de 60 en 70 jaar. De ziekte begint met vage klachten die binnen een paar weken ernstiger worden. Hierna blijven de klachten erger worden.

De meeste mensen met Creutzfeldt-Jakob overlijden binnen een jaar. Maar je kunt ook nog zo’n 3 jaar met de ziekte leven. Creutzfeldt-Jakob heeft grote gevolgen voor alle gebieden van je leven:

  • Iets begrijpen: dingen onthouden en omgaan met informatie wordt steeds lastiger. Ook krijg je problemen met zien en praten.
  • Jezelf verplaatsen: in het begin kun je vooral moeite hebben met lopen, soepel bewegen en je evenwicht bewaren. Wandelen en fietsen worden steeds moeilijker. Uiteindelijk kun je door de ziekte helemaal niet meer bewegen.
  • Jezelf verzorgen: een boterham smeren, tandenpoetsen, jezelf aankleden. Je problemen met zien en bewegen maken het steeds moeilijker om goed voor jezelf te zorgen.
  • Omgaan met anderen: door de ziekte kun je trager en onduidelijker gaan praten. Ook kan je gedrag veranderen. In een latere fase kun je helemaal niet meer praten. Meestal heb je dan ook niet of nauwelijks meer door wat er om je heen gebeurt.
  • Dagelijkse activiteiten: bij ernstige klachten kun je allerlei dagelijkse dingen niet meer zelf doen. Zoals tv-kijken, iemand bellen, of een kopje koffie zetten.
  • Meedoen aan de wereld: door de ziekte kun je je erg somber of in de war voelen. Uiteindelijk verlies je steeds meer het contact met de wereld om je heen. Hierdoor kun je niet of nauwelijks meer reageren op je omgeving

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:

  • Prof. dr. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie, afd. Geriatrie & Radboudumc Alzheimer centrum te Nijmegen