Hersenschudding & hersenkneuzing

Wat is een hersenschudding of een hersenkneuzing?

De hersenen worden omgeven door vocht. Ze zitten dus los van de schedel. Als je hoofd een klap krijgt, dan schudden je hersenen. Is die klap hard genoeg, dan raakt het hersenweefsel de binnenkant van je schedel. Soms ontstaat hierdoor schade aan de hersenen, en aan de bloedvaten die de hersenen zuurstof geven. Er kunnen zelfs bloedingen optreden.

Een hersenschudding is een licht traumatisch hersenletsel. In de meeste gevallen is er geen schade die blijft. Wel kan het een aantal weken tot maanden duren voordat je weer helemaal beter bent. In sommige gevallen houd je er nog klachten aan over.

Een hersenkneuzing is een middelzwaar tot ernstig traumatisch hersenletsel. In de meeste gevallen is er wel schade die blijft. Ook bij een hersenkneuzing kan het weken tot maanden duren voordat je weer helemaal beter bent. De kans op restklachten is groter dan bij een hersenschudding.

Zoek hulp als je denkt dat je een hersenschudding of hersenkneuzing hebt. Bel met je huisarts of de Spoedeisende Hulp bij deze klachten.

Waarschuwing

Worden klachten erger? Ga je je anders voelen? Ga dan direct naar de huisarts. Dit kan een teken zijn dat er meer schade aan het ontstaan is. Gebruik daarom na een klap op je hoofd geen middelen die het bewustzijn verdoven, zoals alcohol of drugs. Zeker de eerste dagen na een klap moet je goed opletten.

 

Let op

Zoek hulp bij:

• steeds meer hoofdpijn of flinke hoofdpijn
• achter elkaar overgeven
• verwardheid, sufheid of niet meer reageren
• geheugenverlies

Kenmerken hersenschudding

Je hebt een hersenschudding als je enkele van deze klachten hebt:

Extra kenmerken hersenkneuzing

Je hebt een hersenkneuzing als je enkele van de klachten hebt die horen bij een hersenschudding. En daarbij nog last hebt van een of meer extra kenmerken:

Cijfers

Diagnose hersenschudding of hersenkneuzing

Onderzoek bij je huisarts

Je hersenen zitten goed beschermd in de schedel. Daardoor is er aan de buitenkant niet altijd te zien of je hersenschade hebt gekregen. Neem bij twijfel altijd contact op met je huisarts. Die kan bedenken wat de gevolgen zijn van je ongeluk. Als het nodig is, dan stuurt de huisarts je door naar het ziekenhuis voor onderzoek.

Onderzoek in het ziekenhuis

Meestal is de schade niet meer dan een schram of een buil. Is er meer aan de hand dan ga je naar het ziekenhuis. Artsen zullen daar de ernst van de klap op je hoofd beoordelen met een neurologisch onderzoek.

Een manier waarmee een arts je kan onderzoeken is de GCS (Glasgow Coma Scale). Uit dit onderzoek komt een score. Deze wordt bepaald door de reactie van de ogen, de manier waarop je praat en hoe je lichaam reageert. Hoe lager deze score, hoe ernstiger de klap op je hoofd is geweest.

Een CT-scan (Computer Tomografie) of een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) kan schade aan de hersenen laten zien. Met deze moderne scantechnieken kan een medisch specialist een goed beeld krijgen van de hersenen.

De medisch specialist weegt af welk onderzoek nodig is voor het stellen van de goede diagnose. Meestal gebeurt dit door een neuroloog.

Hersenstructuren in beeld

Een CT- of MRI-scan brengt de structuur van je hersenen in beeld, zoals bloedvaten en zenuwbanen. Zo’n scan kan sommige schade laten zien, zoals bloedingen en zwellingen. Weefselschade in de vorm van beschadigde cellen is niet altijd goed te zien. Ook als op de scan geen schade is te zien, kun je toch blijvende klachten overhouden.

Wat zegt een hersenscan?

In de acute fase kijkt de arts naar de hersenstructuren. Zijn er op dat moment afwijkingen die tot nog meer schade kunnen leiden zoals een bloeding of zwelling? Hoewel de technieken steeds beter worden, is het nog niet mogelijk om alle schade op te sporen. Het is niet altijd duidelijk hoe de zichtbaar gemaakte hersenstructuren te maken hebben met je lichamelijke klachten of je klachten met het denken.

Oorzaken van hersenschudding of hersenkneuzing

Een klap tegen je hoofd die tot een hersenschudding leidt, kan overal gebeuren. Je valt thuis van de trap, of je kind valt uit een klimrek in de speeltuin. Als je valt kun je een hersenschudding krijgen. Maar een hersenschudding kan ook door een verkeersongeluk komen. Maar bijvoorbeeld ook door een botsing tijdens het sporten als je aan het voetballen bent of rugby speelt. Je kunt ook een hersenschudding krijgen door lichamelijk geweld, bijvoorbeeld tijdens een vechtpartij of door huiselijk geweld.

Isabella werd op haar 13e aangereden en raakte in coma

Isabella was altijd een heel vrolijk, spontaan meisje. Tot ze vijf jaar geleden werd aangereden door een scooter. Na drie maanden coma moest ze alles opnieuw leren. Het gaat gelukkig goed met haar, maar veel dingen blijven moeilijk. Echt contact maken bijvoorbeeld. Een verhaal over dromen en teleurstellingen.

Bekijk haar verhaal

Behandeling van hersenschudding of hersenkneuzing

Rust is heel erg belangrijk om beter te worden, maar je hoeft niet hele dagen in bed te liggen. Onderzoek laat dat zien. Toch word je niet van de ene op de andere dag beter. Je moet je activiteiten langzaam weer opbouwen. Het nieuwste inzicht is dat afwisseling van inspannende activiteiten en ontspanning je genezing verbetert. 

Wekadvies voor kinderen

Wanneer je kind jonger is dan zes jaar en een hersenschudding heeft krijg je als ouders altijd een wekadvies. Dat betekent dat je je kind de eerste 24 uur na het ongeluk regelmatig moet wakker maken. Je controleert dan telkens hoe het met hem of haar gaat. De eerste zes uur na het ongeluk maak je je kind ieder uur even wakker. Na de eerste zes uur wek je je kind iedere twee uur.

Je kijkt tijdens zo’n controle moment hoe het met je kind gaat. Neem direct contact op met de huisarts of de huisartsenpost wanneer:

• je kind niet wakker te krijgen is
• je kind erg suf of niet normaal reageert
• je kind heel erg veel hoofdpijn heeft
• je kind erg misselijk blijft of steeds overgeeft.

Het is belangrijk dat je dit wekadvies 24 uur volhoudt, hoe vermoeiend het ook voor je is.

In speciale situaties kan een arts ook bij een volwassene met een hersenschudding zo’n wekadvies geven. Een arts kan ook bepalen of het nodig is om iemand op laten te nemen in het ziekenhuis voor behandeling.

Folder | herstellen na een hersenschudding

Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer dan een schram of een buil. Maar soms is de klap harder en de schade…

Ontvang per e-mail

Ontvang via de post

Gevolgen van hersenschudding en hersenkneuzing

Over het algemeen nemen de klachten na een hersenschudding of hersenkneuzing langzaam af. De meeste patiënten kunnen hun dagelijkse bezigheden langzaamaan weer beginnen. Dit is in elk geval anders. Het hangt ervan af of de hersenschade weer geneest. Sommige mensen houden nog weken tot maanden last van verschillende klachten. We noemen dit wel klachten die te maken hebben met niet-aangeboren hersenletsel (NAH).

Een hersenschudding of hersenkneuzing kan gevolgen hebben voor je lichaam, je denken en je stemming.

Duren je klachten langer dan drie maanden dan noemen we dit geen hersenschudding meer. We noemen dit een PCS (Post Commotioneel Syndroom). Ook kun je dan moeite hebben met je werk, je studie en sociale contacten. Zoek op tijd hulp bij je huisarts.

Vooruitzichten met hersenschudding en hersenkneuzing

De gevolgen van een klap op je hoofd zijn vaak niet direct te zien. Sommige mensen houden er geen klachten aan over. Anderen blijven last houden van enkele klachten. Als je klachten blijven, is de oorzaak daarvan niet altijd duidelijk. Door de gevolgen van de hersenschudding of hersenkneuzing kan je moeite hebben met je dagelijkse activiteiten thuis of op je werk. Misschien kun je wel wat hulp gebruiken als je weer begint met werken. Neem dan van tevoren contact op met je werkgever of met je bedrijfsarts.

Beter worden

Heb je na drie maanden nog steeds klachten, dan is het goed om naar je huisarts te gaan. De huisarts maakt een inschatting en kan je doorsturen naar een neuroloog of revalidatiearts. Extra neuropsychologisch onderzoek kan dan laten zien of je toch nog een behandeling nodig hebt. Dit kan bijvoorbeeld begeleiding zijn door een psycholoog, fysiotherapeut of revalidatiearts.

Wat voor jou de beste aanpak is, hangt af van je klachten. Soms moet je denken worden getraind, ook wel je mentale functies genoemd. Soms moet je leren hoe je kunt werken met minder energie of met vermoeidheid. En soms moet je leren omgaan met stress, stemmingswisselingen en pijn.

Wat als je een hersenschudding pas later ontdekt

Het komt voor dat een klap tegen het hoofd geen of onvoldoende aandacht krijgt. Dit kan gebeuren na een ongeluk, dan staan andere verwondingen vaak op de voorgrond. Zoek hulp als je na een ongeluk last houdt van de klachten die we hier beschrijven. Ga dan toch nog naar je huisarts of naar een neuroloog. Zij kunnen je helpen om sneller en makkelijker beter te worden.

Advies voor patiënten met een hersenschudding of hersenkneuzing

De eerste paar dagen doe je rustig aan en daarna pak je langzaam je activiteiten weer op. Deze eerste weken ervaren veel mensen klachten die variëren van hoofdpijn tot concentratiestoornissen en/of overprikkeling. Bouw langzaam je activiteiten op. Het nieuwste inzicht is dat afwisseling van inspannende activiteiten en ontspanning je helpt om te genezen.

Tips voor patiënten

• Doe rustig aan, maar ga niet dagenlang in bed liggen.
• Gebruik geen drugs en drink geen alcohol, zeker niet in de eerste dagen.
• Zorg ervoor dat je voldoende en goed slaapt, beperk het slapen overdag.
• Zorg voor korte, wisselende activiteiten. Wanneer je voelt dat het je teveel wordt, ga dan iets anders doen wat je even ontspant.
• Kijk de eerste dagen of weken minder op je beeldscherm (telefoon, televisie, computer of tablet) als je voelt dat je daar last van krijgt.
• Voorkom dat je opnieuw een klap op je hoofd krijgt: beoefen geen contactsport. Ga niet sporten in de eerste twee weken, daarmee voorkom je dat je opnieuw een klap tegen je hoofd krijgt.
• Neem de tijd en rust om beter te worden, voorkom dat je jezelf overbelast. Neem je klachten serieus, ga niet over je grenzen heen.
• Lichamelijke beweging is wel goed. Begin met een kleine wandeling, of met een kwartiertje fietsen op een hometrainer. Doe eerst rustig aan (niet hijgen). Als dit goed gaat, bouw het dan langzaam op (steeds langer en intensiever).

Bekijk hieronder de video van SEH zorg die je kan helpen bij je herstel.

Advies voor naasten, behandelaars en omgeving van patiënten met een hersenschudding of hersenkneuzing

Voor partners en familie kan het net zo moeilijk zijn om met gevolgen van een hersenschudding of hersenkneuzing om te gaan als voor de patiënt zelf. De patiëntenvereniging Hersenletsel.nl is er voor mensen die hetzelfde meemaken (‘lotgenotencontact’). Daar kun je met je familie terecht voor meer hulp en sociale steun.

Zorgen voor naasten, ook wel mantelzorg genoemd, is voor de meeste mensen logisch. Als één van je vrienden een herschudding of hersenkneuzing heeft wil je uiteraard graag helpen. Soms kun je meer doen dan je denkt, ook als collega of werkgever. Soms ben je partner of ouder van een patiënt met een hersenschudding of -kneuzing. Dat is niet altijd even makkelijk. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan wat de overheid ‘gebruikelijke hulp’ noemt. Hieronder een paar tips.

Risico op hersenschudding en hersenkneuzing verkleinen

Een ongeluk kan iedereen overkomen. Er zijn een aantal groepen mensen extra kwetsbaar. Hoe kun je de kans op een hersenschudding of een hersenkneuzing kleiner maken?

Kleine kinderen en ouderen

De meeste ongelukken gebeuren in en om het huis. Daarbij zijn vooral kleine kinderen en ouderen (55+) betrokken.

Ook kleine kinderen komen binnen op de Spoedeisende Hulp. Meestal omdat ze van een trap, meubel, speeltoestel, bed of fiets zijn gevallen. Ouderen zijn ook kwetsbaar, doordat zij minder uithoudingsvermogen hebben. Ze hebben vaak minder kracht en minder evenwicht. Hierdoor zijn ze minder stabiel en vallen ze vaker. Het gebruik van medicijnen kan daarbij ook een rol spelen.

Jongeren

Verkeersongelukken (fiets en auto), sportblessures en lichamelijk geweld kunnen hersenschade veroorzaken. Op dit gebied zijn jongeren tussen de 15 en 24 jaar kwetsbaar. Ze zijn nog jong en nemen veel risico. Ze nemen in deze periode van hun leven voor het eerst deel aan verkeer met een brommer, scooter of auto. Ook het gebruik van alcohol of drugs vergroot bij hen het risico op een ongeluk.

Wat kun je zelf doen om risico te verkleinen?

Een ongeluk is nooit uit te sluiten. Toch kun je een paar dingen doen om het risico op een klap op het hoofd kleiner te maken. Hoe kun je gezond blijven en het risico op schade aan je hersenen kleiner maken?

Deze tekst over hersenschudding en hersenkneuzing is gemaakt in samenwerking met:

• Prof. dr. Joukje van der Naalt, neuroloog, UMCG te Groningen
• Dr. Marsh Königs, neurowetenschapper, Amsterdam UMC

Leer op een leuke manier je hersenen fit te houden

De HersenCoach is een gratis online training van vijf weken. Iedere week delen hersenexperts zoals Prof. Dr. Erik Scherder wetenschappelijk onderbouwde tips, video’s en opdrachten.

Al 50.000 mensen gingen je voor en beoordeelden het programma met een 8.

Doe mee!