Kenmerken van Korsakov

Mensen met Korsakov krijgen ernstige problemen met hun geheugen. Het gaat hierbij vooral om dingen die kort geleden gebeurd zijn. Maar zij kunnen ook oude herinneringen gaan vergeten.

Het is mogelijk dat de hersenen van patiënten deze gaten in het geheugen gaan opvullen met herinneringen die niet waar zijn. Dit gebeurt zonder dat zij het doorhebben. Zo kunnen mensen met Korsakov denken dat ze hun kind van school moeten halen, terwijl dit kind al jaren volwassen is.

Behalve problemen met onthouden, krijgt iemand met Korsakov ook last van andere klachten, zoals:

  • moeite met het plannen van activiteiten
  • moeite met mensen herkennen
  • in de war zijn over de tijd, de datum of waar diegene is
  • verzonnen herinneringen
  • problemen met lopen en evenwicht
  • tot niets komen (apathie)
  • agressief of wantrouwend gedrag

De klachten van Korsakov kunnen lijken op de klachten van dementie.

Diagnose van Korsakov

Als iemand verslaafd is aan alcohol, slecht eet en slecht voor zichzelf zorgt, dan kan diegene Korsakov krijgen.

Meestal merken mensen met Korsakov zelf niet zo goed dat ze deze aandoening hebben. Het zijn vaak de mensen in hun omgeving die merken dat de patiënt bijvoorbeeld moeite krijgt met het onthouden van dingen die vandaag of deze week gebeurd zijn. Of dat diegene herinneringen heeft die niet kloppen.

De meeste mensen met Korsakov hebben eerst de ziekte van Wernicke gehad. Dit is een vroege fase van Korsakov. De patiënt is dan in de war en heeft moeite met lopen. Ook kunnen de spieren van de ogen verlamd zijn.

Doordat de patiënt in de war is, belandt deze vaak in het ziekenhuis. Hier zullen speciale zorgverleners, zoals een neuropsycholoog en een psychiater, de patiënt vragen stellen over de situatie en klachten. Zo kunnen zij bijvoorbeeld de problemen met het geheugen beter onderzoeken.

Omdat mensen met Korsakov of de ziekte van Wernicke soms buiten beeld blijven bij hulpverleners, kan het lang duren voordat een arts de diagnose stelt.

Oorzaken

Mensen hebben vitamine B1 nodig om hun hart, zenuwen en hersenen gezond te houden. Een verslaving aan alcohol in combinatie met slechte voeding kan leiden tot een ernstig gebrek aan vitamine B1.

Hierdoor raken bepaalde delen van de hersenen beschadigd en kan de ziekte van Wernicke ontstaan. Als dit niet op tijd behandeld wordt, kan iemand Korsakov ontwikkelen.

Een gebrek aan vitamine B1 kan ook door andere oorzaken ontstaan. Korsakov kan zich daardoor ook ontwikkelen bij mensen met anorexia nervosa, zwangerschapsbraken, of ondervoeding door een andere ziekte of aandoening.

Behandeling

Als de vitamine B1 in ons lichaam het minimum bereikt, kan plots de ziekte van Wernicke ontstaan. Dit is een vroege fase van Korsakov die erg gevaarlijk kan zijn.

Als een arts iemand met de ziekte van Wernicke snel en goed behandeld, is het mogelijk dat diegene uiteindelijk geen Korsakov krijgt. De behandeling bestaat uit goede voeding en prikjes met vitamine B1.

Als deze ziekte niet wordt behandeld, kunnen de hersenen binnen uren tot weken beschadigd raken. De patiënt kan dan komen te overlijden. Dat is ook zo als de patiënt niet stopt met alcohol.

Mensen met Korsakov kunnen niet van deze aandoening genezen. Als een patiënt niet meer goed voor zichzelf kan zorgen, dan kan het nodig zijn dat diegene voor de behandeling een tijdje in het ziekenhuis of een speciale kliniek blijft. Hier krijgt de patiënt prikjes met vitamine B1.

Een team van speciale therapeuten, zoals psychologen en psychiaters, zal de patiënt manieren leren om belangrijke dagelijkse dingen weer zo goed mogelijk zelf te doen. Daarnaast letten zorgverleners erop dat de patiënt geen alcohol meer drinkt.

Gevolgen van Korsakov

Mensen met Korsakov hebben zelf vaak niet goed door dat ze dit hebben. De aandoening ontstaat langzaam en meestal hebben ze eerst al langere tijd problemen met hun geheugen.

De klachten hangen af van hoe ernstig hun verslaving aan alcohol en gebrek aan vitamine B1 is. Ook hun lichamelijke fitheid speelt een rol.

Als patiënten niet stoppen met alcohol en slecht eten, komen zij te overlijden. Verder kan Korsakov leiden tot allerlei andere gevolgen:

  • Iets begrijpen: patiënten onthouden nieuwe dingen meestal maar een paar minuten. Ook kan er minder besef van tijd en plaats zijn. Zo kunnen zij het moeilijk vinden om te weten of het ochtend of avond is.
  • Jezelf verplaatsen: mensen met Korsakov kunnen moeite hebben met het herkennen van plekken en mensen. Hierdoor kunnen zij regelmatig verdwalen op bekende plaatsen.
  • Jezelf verzorgen: door hun klachten is het voor mensen met Korsakov vaak nóg lastiger om goed voor zichzelf te zorgen. Meestal is dagelijkse hulp van een zorgverlener nodig.
  • Omgaan met anderen: patiënten hebben door hun verslaving aan alcohol mogelijk nog maar weinig contact met vrienden en familie. De aandoening kan invloed hebben op hun gedrag en zorgen dat ze bijvoorbeeld agressief worden. Of dat ze uit zichzelf helemaal niets meer ondernemen.
  • Dagelijkse activiteiten: door de mentale en lichamelijke klachten hebben mensen met Korsakov meestal dag en nacht hulp nodig. Toch kunnen zij leren om de belangrijkste dagelijkse dingen weer zelf te doen.
  • Meedoen aan de wereld: bij ernstige klachten is het vaak nodig dat de patiënt in een speciale woning leeft waar diegene dag en nacht hulp van zorgverleners kan krijgen.

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:

  • Prof. dr. Roy Kessels, klinisch neuropsycholoog, Korsakovcentrum, Vincent van Gogh voor GGZ, Venray