‘Iedereen kan aan de gezondheid van zijn hersenen werken’

Door gezond te leven, blijven de hersenen in een betere conditie. Arie Dijkstra, hoogleraar Psychologie van gezondheid en ziekte aan de Rijksuniversiteit Groningen, en tevens lid van de Adviesraad voor Wetenschap en Innovatie van de Hersenstichting, onderzoekt hoe je mensen kunt beïnvloeden, zodat ze daadwerkelijk een gezonde leefstijl toepassen.

Wanneer zijn je hersenen gezond?

‘Het is een open deur, maar hersenen zijn gezond als ze niet ziek zijn en optimaal functioneren. Zowel in denken en in emotionele processen, als in de aansturing van ons lichaam.’

Heeft u hersengezondheid onderzocht?

‘Samen met studenten heb ik vorig jaar een kleine studie gedaan onder 300 mensen. We wilden van die mensen weten hoe belangrijk zij de hersenen vinden in relatie tot hun gezondheid. Over het algemeen erkenden ze dat de hersenen veel functies hebben, dat hersengezondheid te merken is aan bepaalde symptomen en dat de hersenen onder invloed van vele factoren staan.’

Hoe kun je aan je hersengezondheid werken?

‘Inmiddels is wel duidelijk dat roken, te veel alcohol, weinig bewegen, een slecht eetpatroon, overgewicht en onvoldoende slaap niet bevorderlijk zijn voor de gezondheid. En dus evenmin voor de gezondheid van de hersenen. Maar of je door die ongezonde factoren bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer kunt krijgen, is nooit bewezen. Het is een taak van onder andere de Hersenstichting om de juiste aanbevelingen te doen.’

‘Ook als je vaker en meer wilt bewegen, moet je doorbijten. Dat is niet altijd leuk of gemakkelijk’

Arie Dijkstra, Gezondheidspsycholoog

Wat is de beste aanpak om je gedrag te veranderen ter verbetering van je gezondheid?

‘Een positieve aanpak. Je benadrukt dan wat je kunt winnen, niet wat je kunt verliezen. Dus niet praten over ziekten, maar mensen informeren dat ze gebaat zijn bij bijvoorbeeld gezonde voeding, voldoende beweging en goede slaap. Daarnaast moeten we altijd duidelijk maken hoe je dat aanpakt. Je zorgt bijvoorbeeld voor een goede slaap door een goede slaaphygiëne: geen alcohol en geen cafeïne voor het naar bed gaan, vaste slaaptijden, zorgen voor een donkere en stille slaapkamer, en een uur voor het slapen al beginnen met rustige bezigheden.’

Lees het artikel verder onder dit blok

Doe de gratis online training HersenCoach

Wil jij actief werken aan de gezondheid van je hersenen? Meld je dan aan voor de HersenCoach. Een online training van 5 weken, waarin je met wetenschappelijk onderbouwde tips van experts en concrete opdrachten aan de slag kan om jouw hersengezondheid te verbeteren.

Meld je aan

Is het moeilijk om gedrag te veranderen?

‘Ja, dat kan echt moeilijk zijn! Als je bijvoorbeeld minder wilt drinken, maar je gaat wel iedere vrijdagavond met je vrienden op stap, dan is dat een hele opgave. Ook als je vaker en meer wilt bewegen, moet je doorbijten. Dat is niet altijd leuk of gemakkelijk. Gedragsverandering lukt alleen als mensen gemotiveerd zijn. Dat motiveren kan met bangmakerij – ‘want anders word je ziek!’ – maar zoals ik al zei werkt een positieve benadering beter.’

Wie moet mensen wijzen op en bijsturen in ongezond gedrag?

‘Ik vind dat de huisarts een belangrijke rol daarin speelt. Bijna 90% van de bevolking komt minimaal eenmaal per twee jaar bij de huisarts. De huisarts ziet dus bijna iedereen en kan echt ongezond gedrag, zoals roken en te weinig bewegen heel gemakkelijk vaststellen. Die leefstijlfactoren beïnvloeden de gezondheid negatief, ook die van de hersenen. Roken verdubbelt bijvoorbeeld de kans op een beroerte! De huisarts kan een kort advies geven, en daarna iemand doorverwijzen naar een therapeut die verstand heeft van gedragsverandering.’

Kan iedereen aan zijn hersengezondheid werken?

‘Ja natuurlijk. Hoe eerder je daarmee begint, hoe sneller het een goede gewoonte wordt. Dat geldt ook voor mensen die bijvoorbeeld een hersenaandoening hebben. Nogmaals, voldoende beweging, niet roken, gezonde voeding, alcohol met mate, goed slapen, niet te veel stress en geen of een beperkt overgewicht zijn voor iedereen goed. Mijn advies is: alles met mate en roken helemaal niet.’

Werkt u zelf ook aan uw hersengezondheid?

‘Ik probeer me die gezonde leefstijl eigen te maken. Ik sta vier tot vijf keer per week ’s morgens twintig minuten op de crosstrainer. Dat is goed voor mijn hart en bloedvaten en dus ook voor mijn hersenen. Ik heb het gevoel dat ik iets aan mijn gezondheid doe en dat ik er deels controle over heb. Dat voelt goed, echt elke keer weer.’

Toekomstdroom van Arie Dijkstra

Gezondheidspsycholoog Arie Dijkstra wil dat de langetermijneffecten van gezond leven beter in kaart worden gebracht. ‘Natuurlijk moet onderzoek naar de behandeling van hersenaandoeningen gewoon doorgaan. Misschien levert dat ook goede medicijnen op. Maar veel mooier is het om die aandoeningen te voorkomen.’

Lees zijn toekomstdroom