Zomertijd – verstoorde slaaptijd
Geplaatst op 08 december, 2024
Een beroerte (cerebrovasculair accident) is letterlijk een ‘ongeluk van de bloedvaten in de hersenen’. Bij zo’n ongeluk gaat er iets mis met de bloedvoorziening naar je hersenen. Een beroerte is een hersenaandoening die enorme gevolgen kan hebben voor jou als patiënt en voor je familie. Vaak is er blijvende schade en heb je als patiënt hulp nodig van anderen.
Beroerte is de verzamelnaam voor een herseninfarct en een hersenbloeding.
Bij de meeste patiënten gaat het bij een beroerte om een herseninfarct. Een heel systeem van (kleine) slagaders zorgt ervoor dat zuurstofrijk bloed in alle delen van de hersenen komt. Bij een herseninfarct raakt zo’n slagader in de hersenen vernauwd of verstopt. Dit komt vaak door slagaderverkalking.
Slagaderverkalking komt vooral voor bij ouderen. Waarschijnlijk spelen een ongezonde manier van leven en erfelijke aanleg ook een rol. Bij het verkalken van de slagaderen hopen vetachtige stoffen zoals cholesterol zich op in de vaatwand. Hierdoor slibt de slagader dicht. Ook raakt de wand beschadigd. Daar kunnen zich bloedstolsels aan vast hechten. Een stukje van dit stolsel kan losraken en een kleinere slagader verderop in de hersenen blokkeren (embolie). Het hersengebied dat achter de verstopping ligt krijgt zo niet voldoende zuurstof. Als dit zuurstoftekort te lang duurt sterft er hersenweefsel af. Daarom is het belangrijk dat er snel iets gebeurt.
Bij een hersenbloeding scheurt er een bloedvat. Hierdoor kan er bloed in en rondom de hersenen stromen. Het bloed drukt een deel van het hersenweefsel weg. Dit raakt hierdoor beschadigd. Zwakke plekken in de wand van het bloedvat kunnen ontstaan door bijvoorbeeld een hoge bloeddruk en slagaderverkalking. Zo’n zwakke plek kan ook uitgroeien tot een uitstulping, een aneurysma. Aneurysma’s hebben een dunne wand in het bloedvat en daardoor een grotere kans om te scheuren.
Bij een TIA (Transient Ischaemic Attack) kunnen dezelfde kenmerkenoptreden als bij een herseninfarct, maar deze klachten verdwijnen binnen 24 uur.
Als je een TIA hebt, komt er tijdelijk minder bloed via de slagaderen in de hersenen. Dit duurt meestal korter dan 30 minuten, maar kan ook wel 24 uur duren. Als iemand een TIA krijgt is dat een belangrijke waarschuwing, er kunnen meer TIA’s volgen. Zoek daarom zo snel mogelijk medische hulp, bijvoorbeeld bij de huisarts.
Bij een subarachnoïdale bloeding (SAB) is er een bloeding in de ruimte tussen je hersenen en je schedel. Je krijgt dan ineens hele heftige hoofdpijn. Volgens patiënten voelt dat ‘alsof de bliksem inslaat’. Als je denkt dat jij of iemand anders een SAB heeft, moet je direct alarmnummer 112 bellen.
Bij een ponsberoerte is er een bloeding of infarct in de pons, een klein gedeelte van de hersenstam. Depons zorgt ervoor dat verschillende delen van de hersenen boodschappen naar elkaar kunnen sturen. Een ponsberoerte kan dan ook voor allerlei verschillende klachten zorgen. Zoals problemen met ademhalen, slapen, zien, horen, proeven en je evenwicht.
Een hersenstamberoerte is een bloeding of infarct in de hersenstam. Dit is het onderste deel van de hersenen, dat aansluit op je ruggenmerg. De hersenstam regelt belangrijke functies van het lichaam, zoals ademhalen, evenwicht, bewustzijn en het bewegen van je ogen en gezicht. Je klachten tijdens en na een hersenstamberoerte hebben ook met deze functies te maken.
Als je een beroerte bij iemand herkent, zorg dan dat de patiënt zo snel mogelijk in het ziekenhuis komt. Bij een beroerte telt vaak elke seconde, bel daarom alarmnummer 112..
Wanneer je zelf kenmerken van een beroerte krijgt, bel dan zelf direct alarmnummer 112. Het is namelijk belangrijk dat je zo snel mogelijk met deze klachten in het ziekenhuis wordt geholpen. Artsen kunnen proberen de bloeding in de hersenen te stoppen of een verstopping van een bloedvat te repareren.
Het is belangrijk om een beroerte te herkennen en zo snel mogelijk hulp te zoeken. Artsen kunnen dan zo snel mogelijk met een behandeling starten. Om een beroerte snel en goed te herkennen is er een ezelsbruggetje: mond-spraak-arm, beroerte-alarm. Je kunt een beroerte namelijk zo herkennen:
Zie je minimaal een van deze kenmerken, handel dan direct en bel alarmlijn 112 of de spoedlijn van de huisarts.
De meest voorkomende kenmerken van een beroerte zijn:
Andere kenmerken kunnen zijn:
Met bovenstaande klachten kom je vaak eerst bij de spoedeisende hulp of de huisarts. De (huis)arts onderzoekt of je kenmerken hebt van een beroerte. Ben je in het ziekenhuis, dan wordt er zo snel mogelijk een CT-scan (Computer Tomografie) of MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) gemaakt van je hersenen. Dit brengt de hersenstructuren en bloedvaten in beeld. Zo kan de arts direct besluiten welke behandeling je nodig hebt. Ook wordt je bloed onderzocht en wordt er een hart filmpje gemaakt.
Bij een TIA of een klein herseninfarct wordt soms een Duplex onderzoek gedaan. Dit is een geluidsonderzoek van de bloedvaten in de hals en in de nek. Hiermee kan een arts zien of een slagader vernauwd of afgesloten is.
In 2019 waren er bij de huisarts in totaal ongeveer 355.200 mensen bekend met een beroerte; een hersenbloeding of herseninfarct. Van deze beroerte is ongeveer 80% een infarct en 20% een hersenbloeding.
mensen kregen in 2019 in Nederland, volgens de huisartsenregistratie, een CVA (herseninfarct of hersenbloeding).
van de mensen is jonger dan 65 jaar
mensen overleden in 2019 aan een beroerte.
Bijna driekwart van de mensen die een beroerte krijgt, is ouder dan 65 jaar.
De oorzaak van een beroerte is meestal een slechte kwaliteit van de binnenwand van de bloedvaten. In de loop van de jaren raakt de binnenwand van de bloedvaten langzaam- beschadigd. Hierdoor wordt de wand dikker. Dit proces van slijtage heet slagaderverkalking. Door ouderdom kunnen bloedvaten verkalken.
Ook een ongezonde levensstijl, zoals roken, kan zorgen voor slijtage van de bloedvaten. Dit kan ook gebeuren als je suikerziekte hebt, een te hoge bloeddruk of een te hoog cholesterolgehalte. In sommige families komen hart-en vaatziekten vaker voor dan in andere families.
Danny stond heel energiek en positief in het leven. Tot hij een paar jaar geleden een beroerte kreeg, zomaar op vakantie in het zwembad. Sindsdien is hij een andere man en voert hij elke dag een gevecht met zichzelf. Hij is overgevoelig voor prikkels en vaak somber. Licht, geluiden, geuren, alles is hem te veel. Een verhaal over leven en óverleven.
Bij een herseninfarct kan je in bepaalde gevallen binnen enkele uren na de eerste kenmerken een bloedverdunnend medicijn krijgen. Dit lost het bloedstolsel op. Deze behandeling heet trombolyse. Soms kan er tot zes uur na de eerste kenmerken ook een katheter via een bloedvat in de lies worden ingebracht. Langs deze weg kan een arts de klont proberen te verwijderen. Hoe eerder zo’n behandeling kan starten, hoe groter de kans op een goed herstel is.
Bij een hersenbloeding kunnen medicijnen helpen om de bloedstolling te verbeteren. Bij sommige patiënten stopt de bloeding niet vanzelf. In bepaalde gevallen kan er een operatie nodig zijn om de bloeding te verwijderen. Hierdoor wordt de druk in de hersenen kleiner.
Het is belangrijk dat je snel probeert beter te worden (revalidatie). Het kan zijn dat je last houdt van een of meer handicaps. Dan ga je samen met de revalidatiearts op zoek naar mogelijkheden om hiermee om te leren gaan. Een arts kan je naar iemand doorsturen voorextra hulp.
Een fysiotherapeut kan je bijvoorbeeld helpen om (beter) te bewegen. Een ergotherapeut helpt je om dagelijkse dingen langer zelf te kunnen doen. En bij problemen met praten en slikken kan een logopedist helpen.
Soms krijg je pas later klachten. Bijvoorbeeld wanneer er thuis of op het werk weer dingen van je worden verwacht. Denk daarbij aan gevolgen als vermoeidheid, moeite met plannen, overprikkeling of geheugenproblemen. Deze klachten zijn voor de buitenwereld onzichtbaar, maar ze kunnen je dagelijks leven flink remmen. Vraag dan hulp met het omgaan met hersenschade: neuropsychologische (cognitieve) revalidatie.
Als je na een beroerte niet meer bent wie je was –lichamelijk en/of mentaal –kan dat veel invloed hebben op je relaties en zorgen voor spanningen in je omgeving. Voor je partner en familie kan het uiteindelijk ook erg moeilijk zijn om met de gevolgen. Zowel patiënten als naasten kunnen zich aanmelden bij een patiëntenvereniging voor lotgenotencontact. Hier kun je terecht voor meer hulp en steun.
Een beroerte is een hersenaandoening die enorme gevolgen kan hebben voor de patiënt en familie. Vaak is er blijvende schade en heb je als patiënt hulp nodig van anderen. Daarom steunt de Hersenstichting verschillende projecten om beroertes te voorkomen en om klachten van patiënten te verminderen.
Een beroerte kan veel verschillende gevolgen hebben. Welke gevolgen je hebt en hoeveel last je ervan hebt, verschilt van persoon tot persoon. Enkele voorbeelden zijn:
Praktisch betekent het dat je thuis extra verzorging nodig kunt hebben. En dat autorijden niet meer vanzelfsprekend kan zijn.
Soms heb je een depressieve stemming, soms een overmatige vrolijkheid. Andere karakterveranderingen kunnen zijn: snel boos worden, sociaal niet aangepast gedrag, vloeken en agressiviteit, snel huilen. Je kunt er zelfs een ander gevoel voor humor eraan over houden. Dit kunnen allemaal gevolgen zijn van de schade die de beroerte aan je hersenen heeft veroorzaakt.
Soms heb je een minder zelfvertrouwen, last van somberheid en depressie. Of je voelt je onzeker, je bent bang dat je een nieuwe beroerte krijgt. Of je voelt je gefrustreerd en machteloos. Dit kunnen allemaal reacties zijn op je klachten, of op de reacties die je uit je omgeving krijgt.
Praktisch betekent het dat je thuis extra verzorging nodig kunt hebben. En dat autorijden niet meer vanzelfsprekend kan zijn.
Soms heb je een depressieve stemming, soms een overmatige vrolijkheid. Andere karakterveranderingen kunnen zijn: snel boos worden, sociaal niet aangepast gedrag, vloeken en agressiviteit, snel huilen. Je kunt er zelfs een ander gevoel voor humor eraan over houden. Dit kunnen allemaal gevolgen zijn van de schade die de beroerte aan je hersenen heeft veroorzaakt.
Soms heb je een minder zelfvertrouwen, last van somberheid en depressie. Of je voelt je onzeker, je bent bang dat je een nieuwe beroerte krijgt. Of je voelt je gefrustreerd en machteloos. Dit kunnen allemaal reacties zijn op je klachten, of op de reacties die je uit je omgeving krijgt.
Beter worden begint al in het ziekenhuis
Met het beter worden (revalideren) moet je zo snel mogelijk beginnen. Vaak begint dit al in het ziekenhuis. Want vooral in de eerste weken is de kans op beter worden het grootst. Hoe goed je geneest hangt af van je persoonlijke situatie. Bijvoorbeeld hoe lang het heeft geduurd voordat je bent behandeld.
Na een revalidatie van een half jaar kan bijna de helft van de mensen weer voor zichzelf zorgen. Hierna zal het steeds lastiger zijn om te verbeteren. Het is daarom belangrijk dat je weer zoveel mogelijk je eigen bezigheden oppakt. Soms blijf je last houden van een bepaald probleem. Dan kan de revalidatiearts samen met jou op zoek naar mogelijkheden om daarmee om te leren gaan.
Leven met de gevolgen van een beroerte
Tegenwoordig overleeft drie van de vier mensen een beroerte. Zij houden er vaak blijvende gevolgen aan over. Veel mensen met een beroerte kunnen niet meer helemaal voor zichzelf zorgen.
Zo kun je bijvoorbeeld nog steeds moeite hebben met jezelf aan-en uitkleden. Omdat je de volgorde niet meer weet. Of omdat je een verlamming hebt aan één kant van je lichaam.
Door geheugenproblemen kan je soms moeite hebben met het onthouden wanneer je je medicijnen in moet nemen. Dan kun je daar ook niet meer zelf verantwoordelijk voor zijn. Je hebt er hulp bij nodig.
Hierdoor komt ook veel zorg neer op de schouders van je naasten. Een beroerte heeft dus ook een grote invloed op de omgeving van iemand met een beroerte.
Voor partners en familie kan ook moeilijk zijn om met gevolgen van een beroerte om te gaan. Een patiëntenvereniging als Hersenletsel.nl is er voor mensen die hetzelfde meemaken (‘lotgenotencontact’). Daar kun je met je familie terecht voor meer hulp en sociale steun.
Zorgen voor naasten, ook wel mantelzorg genoemd, is voor de meeste mensen logisch. Als één van je naasten een beroerte heeft gehad, wil je natuurlijk graag helpen. Soms kun je meer doen dan je denkt, ook als collega of werkgever. Hieronder een paar tips.
Hoe kun je gezond blijven en de kans op een beroerte verkleinen?
De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:
Geplaatst op 08 december, 2024
Geplaatst op 08 december, 2024
Geplaatst op 08 december, 2024