Wat is migraine?
Migraine veel meer dan een heftige hoofdpijn, het is een hersenaandoening. De gevoeligheid voor migraine komt vaak in families voor en is voor een gedeelte erfelijk.
Sommige dingen lokken aanvallen uit op vaste momenten. Als vrouw kun je vaak een aanval krijgen in de periode waarin je ongesteld bent.
Naast hoofdpijn kan migraine ook andere klachten geven. Je kunt bijvoorbeeld erg misselijk zijn en overgeven, of extra gevoelig zijn voor prikkels zoals geluid, licht en geur. Je kunt problemen hebben met zien.
Migraine is vaak een aandoening die niet opvalt. Een migrainepatiënt trekt zichzelf namelijk terug, omdat het normale leven even niet vol te houden is.
Verschillende vormen van migraine
De meest opvallende vorm van migraine is die waarbij hoofdpijn het grote probleem is. De hoofdpijn zit vaak aan 1 kant van je hoofd, is vaak bonkend en ernstig. Het wordt erger als je bijvoorbeeld de trap op loopt. Je kunt ook misselijk worden en zelfs overgeven. Of je hebt zo’n last van het licht en geluid bij de hoofdpijn, dat je in een stille en donkere ruimte moet zitten of liggen.
-
Migraine door je hormonen
Sommige vrouwen krijgen een aanval van migraine rondom de periode dat ze ongesteld zijn. Deze vorm van migraine komt door veranderingen in je hormonen. Onderzoekers denken dat de klachten komen omdat het hormoon oestrogeen veel daalt vlak voor het ongesteld zijn, maar ze weten dat nog niet zeker.
-
Migraine met aura
Een op de drie mensen met migraine heeft last van aura’s voordat de hoofdpijn komt. Meestal zie je dan lichtflitsen of zigzaglijnen of vlekjes in je blikveld. Een aura begint vaak klein en wordt in minuten groter. Soms krijg je ook tintelingen of gevoelloosheid in een hand. Dit kan zich uitbreiden naar je arm en soms je mond.
-
Chronische migraine
Chronische migraine is een ernstige migraine waarbij je minstens de helft van de maand hoofdpijn hebt. Meestal gaat dit samen met het slikken van teveel pijnstillers of speciale medicijnen tegen migraine (triptanen). Deze medicijnen zijn bedoeld voor gebruik bij een acute aanval.
Sommige vrouwen krijgen een aanval van migraine rondom de periode dat ze ongesteld zijn. Deze vorm van migraine komt door veranderingen in je hormonen. Onderzoekers denken dat de klachten komen omdat het hormoon oestrogeen veel daalt vlak voor het ongesteld zijn, maar ze weten dat nog niet zeker.
Een op de drie mensen met migraine heeft last van aura’s voordat de hoofdpijn komt. Meestal zie je dan lichtflitsen of zigzaglijnen of vlekjes in je blikveld. Een aura begint vaak klein en wordt in minuten groter. Soms krijg je ook tintelingen of gevoelloosheid in een hand. Dit kan zich uitbreiden naar je arm en soms je mond.
Chronische migraine is een ernstige migraine waarbij je minstens de helft van de maand hoofdpijn hebt. Meestal gaat dit samen met het slikken van teveel pijnstillers of speciale medicijnen tegen migraine (triptanen). Deze medicijnen zijn bedoeld voor gebruik bij een acute aanval.
Kinderen en migraine
Ook kinderen kunnen migraine krijgen. Zij hebben vooral last van misselijkheid en overgeven. Ze hebben minder last van hoofdpijn. Meestal duren de aanvallen korter, 2 uur of minder.
Migraine herkennen
Als je migraine hebt, merk je vaak dat andere mensen niet goed snappen wat het is. Anderen denken bijvoorbeeld dat je nog gewoon naar je werk kunt komen. Dat doen zij namelijk ook als ze hoofdpijn hebben.
Maar migraine is echt anders dan een gewone hoofdpijn. Als je migraine hebt, herken je dit verschil ook meteen. Een aanval kan verschillende fases hebben. Deze fases komen niet bij iedereen met migraine voor.
-
1. Waarschuwingsfase
Sommige patiënten met migraine voelen dat de aanval eraan komt. Je kunt dit aan verschillende dingen merken.
- Je kunt minder goed tegen prikkels als geluid, licht en geur.
- Je hebt onverwacht honger, zin in bepaald eten, of je hebt juist minder zin om te eten.
- Je slaapt minder goed, gaapt veel of voelt je erg moe.
- Je stemming verandert: je voelt je opgejaagd en gestresst.
Het is goed om te weten dat deze dingen je voor een aanval waarschuwen. Ze zorgen niet voor de aanval zelf. Zo kun je vlak voor een aanval ineens trek krijgen in chocola. Dat betekent niet dat je een aanval krijgt omdat je chocola eet.
-
2. Aurafase
Deze fase kan 5 minuten duren, maar soms ook een uur. Je hebt dan last van klachten die klein beginnen en steeds groter worden:
- Je kunt minder goed zien en mist soms een deel van je blikveld, waardoor je niet goed kunt lezen, fietsen of autorijden.
- Je ziet lichtflitsen, vlekken of sterretjes, of zigzaglijnen.
- Je voelt tintelingen of hebt een slapend gevoel in je arm, je been of je gezicht.
- Je zegt verkeerde woorden, of kunt niet op de juiste woorden komen als je iets wilt zeggen.
-
3. Hoofdpijnfase
Je hebt last van een heftige, kloppende hoofdpijn. Daardoor kun je vaak alleen nog maar op bed liggen. Je kunt heel misselijk worden en veel last hebben van geluid, licht en geur. Deze fase duurt zeker 4 uur, maar kan soms ook wel 3 dagen duren.
-
4. Herstelfase
De ergste hoofdpijn is weg, maar je kunt nog dagen last hebben van de aanval. Je voelt je bijvoorbeeld leeg en moe. Of je merkt dat je nog wat overgevoelig bent voor prikkels zoals licht en geluid. Ook kun je last hebben van een slecht humeur.
Sommige patiënten met migraine voelen dat de aanval eraan komt. Je kunt dit aan verschillende dingen merken.
- Je kunt minder goed tegen prikkels als geluid, licht en geur.
- Je hebt onverwacht honger, zin in bepaald eten, of je hebt juist minder zin om te eten.
- Je slaapt minder goed, gaapt veel of voelt je erg moe.
- Je stemming verandert: je voelt je opgejaagd en gestresst.
Het is goed om te weten dat deze dingen je voor een aanval waarschuwen. Ze zorgen niet voor de aanval zelf. Zo kun je vlak voor een aanval ineens trek krijgen in chocola. Dat betekent niet dat je een aanval krijgt omdat je chocola eet.
Deze fase kan 5 minuten duren, maar soms ook een uur. Je hebt dan last van klachten die klein beginnen en steeds groter worden:
- Je kunt minder goed zien en mist soms een deel van je blikveld, waardoor je niet goed kunt lezen, fietsen of autorijden.
- Je ziet lichtflitsen, vlekken of sterretjes, of zigzaglijnen.
- Je voelt tintelingen of hebt een slapend gevoel in je arm, je been of je gezicht.
- Je zegt verkeerde woorden, of kunt niet op de juiste woorden komen als je iets wilt zeggen.
Je hebt last van een heftige, kloppende hoofdpijn. Daardoor kun je vaak alleen nog maar op bed liggen. Je kunt heel misselijk worden en veel last hebben van geluid, licht en geur. Deze fase duurt zeker 4 uur, maar kan soms ook wel 3 dagen duren.
De ergste hoofdpijn is weg, maar je kunt nog dagen last hebben van de aanval. Je voelt je bijvoorbeeld leeg en moe. Of je merkt dat je nog wat overgevoelig bent voor prikkels zoals licht en geluid. Ook kun je last hebben van een slecht humeur.
Kenmerken van migraine
Bij migraine heb je last van een heftige, kloppende hoofdpijn. Meestal aan één kant van het hoofd, maar soms ook aan beide kanten. De hoofdpijn komt in meerdere aanvallen. Je hebt hier zoveel last van dat het je dagelijkse leven in de weg zit. Daarnaast kun je last hebben van de volgende kenmerken:
- Je ziet minder goed aan een kant van je gezichtsveld.
- Je ziet vlekken en lichtflitsen.
- Je kunt moeilijk praten.
- Je voelt je misselijk.
- Je moet overgeven.
- Je bent gevoelig voor geluid, licht en geur.
- Je aanval duurt uren tot dagen.
- Je ziet minder goed aan een kant van je gezichtsveld.
- Je ziet vlekken en lichtflitsen.
- Je kunt moeilijk praten.
- Je voelt je misselijk.
- Je moet overgeven.
- Je bent gevoelig voor geluid, licht en geur.
- Je aanval duurt uren tot dagen.
Cijfers
280.600
mensen waren er in 2019 bij de huisarts bekend met migraine.
Dit is een lager getal dat het werkelijke aantal mensen met migraine, omdat niet iedereen met klachten naar de huisarts gaat.
Tussen 40 – 54
jaar komt migraine het meest voor.
3,5x
vaker bij vrouwen, dan bij mannen.
Diagnose van migraine
Als je denkt dat je migraine hebt, kun je het beste naar de huisarts gaan. Vertel zo precies mogelijk wat je klachten zijn. Dan kan de huisarts de diagnose stellen. Bij migraine is dan meestal geen extra onderzoek meer nodig. Als dat wel nodig is verwijst de arts je door naar de hoofdpijnpolikliniek van het ziekenhuis.
In de aura-fase is een diagnose migraine goed mogelijk. Het verschil met andere hersenaandoeningen zoals een TIA is dan ook duidelijk. Bij migraine worden de klachten namelijk snel erger: tintelend gevoel, flitsen en niet alleen maar zwarte of grijze vlekken. Let dus op hoe je klachten zijn. Waar heb je precies last van? Dek je ogen bijvoorbeeld af en kijk of je last hebt: met beide ogen of met één oog? Rechts of links? Hoelang duurt het? Wordt het erger? Zie je flikkeringen of blinde vlekken?
Oorzaken van migraine
Als je migraine hebt, kunnen sommige prikkels ervoor zorgen dat je een aanval krijgt. Artsen en onderzoekers weten nog niet precies waarom dat zo is. Ze kunnen wel zien wat er in je hersenen gebeurt bij een aanval. Ook komt migraine in sommige families vaker voor dan in andere families.
Vaak is het een combinatie van oorzaken die voor een migraine aanval zorgt. Artsen en wetenschappers moeten nog meer onderzoek doen om te ontdekken hoe dat precies werkt.
In de hersenen
Doordat je gevoeliger bent voor prikkels, raken delen van de hersenen sneller in de war. Dat gebeurt bij migraine vooral in de hersenstam. De hersenstam stuurt informatie naar de rest van de hersenen en de hersenvliezen.
Je hersenvliezen raken geïrriteerd, waardoor je hoofdpijn krijgt. Er komen op dat moment allerlei signaalstoffen in de hersenen vrij. De behandeling van migraine is vaak gericht op deze signaalstoffen.
Tijdens de aurafase ontstaat er een soort kortsluiting, achterin je hersenen. Je hersencellen worden dan ineens heel actief. Daardoor zie je bijvoorbeeld sterretjes, of voel je tintelingen. Na die plotselinge activiteit zijn de hersencellen direct uitgeput. Dit gaat als een soort golf door je hersenen, van achteren naar voren (dit heet cortical spreading depression – afgekort CSD).
Prikkels
Als je migraine hebt, ben je gevoeliger voor prikkels dan andere mensen. Deze prikkels kunnen uit de omgeving komen, zoals felle lichten of harde geluiden. Maar ze kunnen ook uit je lichaam zelf komen, zoals hormonen. Die komen bijvoorbeeld vrij bij stress, of als je ongesteld bent.
Oorzaak en gevolg
Soms krijg je ineens zin in iets speciaals, bijvoorbeeld chocolade. Dat kan een waarschuwing zijn voor een migraine-aanval. Maar de chocolade is niet de oorzaak van de aanval. Dan haal je oorzaak en gevolg door elkaar.
Mensen met migraine en hun naasten halen vaak oorzaak en gevolg door elkaar. Dat komt omdat je wilt begrijpen waarom je juist op dat moment een aanval hebt gekregen.
Vrouwen gevoelig voor migraine
Ruim een kwart miljoen mensen met migraine gaan met hun klachten naar de huisarts. Vrouwen hebben 3x vaker last van migraine dan mannen. Dat is vooral zo bij vrouwen tussen de 25 en 50 jaar. Dit zou te maken kunnen hebben met veranderingen in de hormonen. Vrouwen hebben namelijk vaker last van migraine rondom de periode van ongesteld zijn en tijdens de overgang. Deze aanvallen duren vaak langer en zijn moeilijker te behandelen. Na de overgang nemen de klachten van migraine meestal af.
Erfelijkheid
De sterke gevoeligheid voor prikkels lijkt voor een deel erfelijk te zijn. Onderzoekers hebben ontdekt dat migraine in sommige families vaker voorkomt dan in andere.
Folder | Leven met migraine
Behandeling van migraine
Heeft je huisarts vastgesteld dat je migraine hebt? Dan krijg je meestal medicijnen. Het verschilt per persoon welke medicijnen het beste helpen.
-
Pijnstillers
Veel patiënten nemen paracetamol of aspirine bij een aanval. Meestal is dat niet genoeg. Ibuprofen helpt al iets beter tegen de pijn. Ook kun je juist meer hoofdpijn krijgen als je teveel pijnstillers gebruikt. Neem daarom contact op met je huisarts als je meer dan 2 dagen per week een van deze pijnstillers gebruikt.
-
Medicijnen tegen de aanval
Medicijnen tegen een aanval (triptanen) slik je meteen nadat de aanval begint. Triptanen werken snel, meestal binnen 2 uur. De pijn wordt dus vaak al snel minder. Soms komt de aanval binnen een dag weer terug. Je kunt dan nog een triptan nemen.
Het kan zijn dat een triptaan toch niet goed werkt. Het is dan belangrijk om dit aan te geven bij je huisarts. Er zijn namelijk verschillende soorten triptanen. In overleg met de huisarts kun je dan een andere soort proberen.
Ook bij triptanen kun je teveel van het middel gebruiken. Raadpleeg daarom je arts als je deze meer dan 2 dagen per week gebruikt.
-
Medicijnen om een aanval te voorkomen
De arts kan speciale medicijnen geven als je heel vaak last hebt van aanvallen. Deze medicijnen helpen om de aanvallen te voorkomen. Als je toch een aanval krijgt zijn ze vaak korter en minder heftig dankzij deze medicijnen.
Veel patiënten nemen paracetamol of aspirine bij een aanval. Meestal is dat niet genoeg. Ibuprofen helpt al iets beter tegen de pijn. Ook kun je juist meer hoofdpijn krijgen als je teveel pijnstillers gebruikt. Neem daarom contact op met je huisarts als je meer dan 2 dagen per week een van deze pijnstillers gebruikt.
Medicijnen tegen een aanval (triptanen) slik je meteen nadat de aanval begint. Triptanen werken snel, meestal binnen 2 uur. De pijn wordt dus vaak al snel minder. Soms komt de aanval binnen een dag weer terug. Je kunt dan nog een triptan nemen.
Het kan zijn dat een triptaan toch niet goed werkt. Het is dan belangrijk om dit aan te geven bij je huisarts. Er zijn namelijk verschillende soorten triptanen. In overleg met de huisarts kun je dan een andere soort proberen.
Ook bij triptanen kun je teveel van het middel gebruiken. Raadpleeg daarom je arts als je deze meer dan 2 dagen per week gebruikt.
De arts kan speciale medicijnen geven als je heel vaak last hebt van aanvallen. Deze medicijnen helpen om de aanvallen te voorkomen. Als je toch een aanval krijgt zijn ze vaak korter en minder heftig dankzij deze medicijnen.
Therapie
Als medicijnen niet genoeg helpen, kan je huisarts je doorsturen naar een neuroloog die veel van hoofdpijn weet. Die kan je met therapie leren hoe je beter om kunt gaan met je migraine.
Onderzoek naar migraine
De Hersenstichting ondersteunt ‘The Migraine – WHAT! Study’ van onderzoeker dr. Gisela M. Terwindt.
WHAT staat voor ‘Women, Hormones, Attacks and Treatment’ (Vrouwen, Hormonen, Aanvallen en Behandeling). ‘The Migraine – WHAT! Study’ heeft als doel de exacte rol van hormoonschommelingen in het uitlokken van migraine-aanvallen bij vrouwen te achterhalen en het vinden van een effectieve preventieve behandeling gericht op hormonen voor vrouwen met migraine.
Gevolgen van migraine
De aanvallen zelf zijn al erg vervelend als je migraine hebt. Maar je hebt vaak ook last van migraine op de momenten dat je geen aanval hebt. Bijvoorbeeld omdat je bang bent dat je weer een aanval krijgt. Ruim een derde van de patiënten voelt zich minder vrij in het dagelijks leven.
Gevolgen voor je dagelijkse leven
Gemiddeld heb je 1 migraineaanval per maand. Maar er zijn ook patiënten die elke week een paar aanvallen hebben. Anderen maar 1 keer per jaar. Dit verschilt dus per patiënt. De pijn is soms zo heftig dat je alleen maar in bed kunt liggen. Je kunt dan de gewone dagelijkse dingen zoals je werk of huishouden niet doen.
Gevolgen voor je sociale leven
Gewoon even bij mensen op bezoek gaan lukt ook niet als je een migraineaanval hebt. Daardoor zul je regelmatig afspraken afzeggen. Of je ziek melden op je werk. Niet iedereen begrijpt dat. Leg daarom goed aan je omgeving uit wat jouw migraine betekent. Dat zorgt dat ze jou beter begrijpen.
Lichamelijke gevolgen
Wanneer je heel lang teveel medicijnen gebruikt, kun je chronische migraine krijgen. Je hebt dan 15 of meer dagen per maand last van hoofdpijn. Verder hebben vooral vrouwelijke patiënten met migraine een iets grotere kans om een beroerte of hartinfarct te krijgen.
Mentale gevolgen
Je hebt geen controle over migraine. Daardoor kun je je machteloos en gestresst voelen. Als je migraine hebt, heb je ook een grotere kans om een angststoornis of depressie te krijgen. Vertel het daarom aan je huisarts als je je vaak verdrietig of angstig voelt. Het is belangrijk om op tijd iets met deze gevoelens te doen. Dat voorkomt dat je migraine erger wordt.
Vooruitzichten met migraine
Helaas is er nog geen medicijn of behandeling waardoor migraine helemaal overgaat. Maar niet iedereen blijft er even lang last van houden. Sommige mensen hebben hun leven lang migraine. Andere mensen hebben er alleen last van tijdens een bepaalde periode van hun leven.
Migraine lijkt vooral te beginnen als meisjes in de puberteit komen. Vaak worden de klachten bij vrouwen erger in de overgang.
Advies voor patiënten met migraine
Het is belangrijk om je migraine serieus te nemen. Ga daarom met klachten naar je huisarts. Die kan je op verschillende manieren helpen. Met medicijnen bijvoorbeeld, of bijvoorbeeld met een doorverwijzing naar een neurloog die veel van hoofdpijn weet.
Overleg met je arts
Iedereen gaat anders om met migraine. Voor de een is een gewone pijnstiller met wat rust voldoende. De ander heeft een speciaal medicijn nodig (triptaan) en ligt in bed over te geven. Kijk dus wat voor jou werkt en overleg dit met je huisarts. Ook in andere situaties is het goed om contact op te nemen met je huisarts:
- als je meer dan 2 aanvallen per maand hebt
- als je medicijnen niet genoeg helpen
- als je meer dan 2 dagen per week medicijnen tegen migraine gebruikt
- als je last krijgt van andere klachten, zoals je verdrietig of angstig voelen
Migraine in je dagelijks leven
Naast het slikken van medicijnen is het ook aan te raden om een paar leefregels te volgen. Deze maken de kans op een migraineaanval kleiner.
- Zorg dat je op regelmatige tijden slaapt en eet.
- Zorg voor dat je genoeg beweegt.
- Gebruik geen drugs en drink geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.
Soms lijkt het alsof sommige gebeurtenissen voor een migraineaanval zorgen. Bijvoorbeeld een drukke verjaardag. Het lijkt dan logisch om maar niet meer naar verjaardagen te gaan. Maar er is geen bewijs dat dit soort dingen migraine veroorzaken. Probeer ze daarom ook niet uit de weg te gaan.
Migraine en voedsel
Vaak denken mensen dat het eten van sommige soorten voedsel voor een aanval zorgt, zoals kaas of chocolade. Hier is nooit bewijs voor gevonden. Waarschijnlijk heeft het te maken met de waarschuwingsfase voor een aanval.
Je kunt dan ineens trek in een bepaald soort voedsel krijgen, zoals chocola. Je eet de chocola en daarna krijg je een aanval. Het lijkt dan alsof je aanval door de chocola komt. Maar eigenlijk krijg je door de aanval zin in chocola.
Probeer niet teveel cafeïne te drinken. Als je 5 of meer koppen of glazen drinkt went je lichaam aan de cafeïne. Je krijgt dan hoofdpijn als je lichaam minder cafeïne binnenkrijgt.
Migraine op het werk
Op je werk kunnen mensen soms vreemd opkijken als je je vaak ziek meldt. Daarom is het belangrijk dat je huisarts de diagnose stelt. Vertel dit daarna eventueel aan je bedrijfsarts en collega’s. Dat zorgt dat ze begrijpen waarom jij je vaker ziek meldt.
Praten met lotgenoten
Het is fijn als je omgeving begrip heeft voor je migraine en je daarbij steunt. Maar ze zullen niet precies weten wat jij voelt. Of welke problemen je tegenkomt. Daarom kan het fijn zijn om te praten met andere patiënten met migraine. Een patiëntenvereniging kan je hierbij helpen.
Advies voor naasten van patiënten
Voor partners en familie kan het ook moeilijk zijn om met gevolgen van migraine om te gaan. Patiëntenvereniging Hoofdpijnnet is er voor mensen die hetzelfde meemaken (‘lotgenotencontact’). Daar kun je met je familie terecht voor meer hulp en sociale steun.
Zorgen voor naasten, ook wel mantelzorg genoemd, is voor de meeste mensen logisch. Als één van je vrienden migraine heeft wil je natuurlijk graag helpen. Soms kun je meer doen dan je denkt, ook als collega of werkgever. Soms ben je partner of ouder van een patiënt met migraine. Dat is niet altijd even makkelijk. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan wat de overheid ‘gebruikelijke hulp’ noemt.
Tips voor mantelzorgers en naasten
Je kunt helaas niets doen om de pijn te stoppen als iemand een migraineaanval heeft. Wel kun je helpen door tijdens de aanval taken binnen het gezin of huishouden over te nemen. Patiënten hebben vaak ook last van onbegrip, bijvoorbeeld van vrienden, collega’s of zelfs de partner. Door de klachten van je naaste serieus te nemen help je hem of haar dus ook.
- Bedenk dat iemand er niets aan kan doen dat een aanval plaatsvindt.
- Zorg dat iemand in een rustige omgeving kan herstellen.
- Neem taken van de patiënt, over zodat deze zich aan de aanval kan “overgeven”. Rust en slapen dragen bij aan het herstel.
Risico op migraine verkleinen
Je kunt niet echt iets doen om de kans op migraine kleiner te maken. De oorzaak van migraine is nog onduidelijk.
Deze tekst over migraine is gemaakt in samenwerking met:
- Dr. Gisela M. Terwindt, neuroloog, LUMC te Leiden
- Drs. Daphne van Casteren, arts-onderzoeker, LUMC te Leiden
- Drs. Iris Verhagen, arts-onderzoeker, LUMC te Leiden
Leer op een leuke manier je hersenen fit te houden
De HersenCoach is een gratis online training van vijf weken. Iedere week delen hersenexperts zoals Prof. Dr. Erik Scherder wetenschappelijk onderbouwde tips, video’s en opdrachten.
Al 50.000 mensen gingen je voor en beoordeelden het programma met een 8.