Het belang van gezonde hersenen

Je hersenen spelen een cruciale rol in je functioneren en gezondheid. Wist je bijvoorbeeld dat gezonde hersenen klachten door hersenziekte kunnen uitstellen? Dr. Martin van Boxtel (arts en onderzoeker bij Alzheimer Centrum Limburg en MUMC) legt uit hoe je hersenen werken én hoe je ze gezond houdt.

De wondere wereld van… 

“Je hersenen zijn enorm actief, je hele centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) bestaat uit slechts 1,5 kilo weefsel en gebruikt maar liefst 20% van alle energie die je binnenkrijgt. Je hersenen zijn continue in beweging. Ze verwerken alle informatie en passen zich voortdurend aan de omgeving aan.”

Waarom zijn gezonde hersenen zo belangrijk?

“Gezonde hersenen kunnen eventuele klachten en ziekte langer opvangen voordat ze zich uiten. Helaas bestaat er nog geen medicijn om hersenziekten zoals dementie te genezen. Daarom is preventie de enige en beste manier om hier iets aan te doen. Let wel, het is dus niet zo dat je een hersenaandoening daarmee helemaal kunt voorkomen. Je zorgt wel dat klachten zich doorgaans minder snel openbaren.” 

Een sterke buffer

“Eigenlijk werk je al je hele leven aan een gezonde fysieke basis van je hersenen. Je kunt dit zien als je reserve, de buffer van je hersenen. Bij je geboorte krijg je een heel basispakket aan hersennetwerken. Deze worden uitgebreid als je meer leert en ontdekt. Je basis wordt dus flink uitgebreid als je naar school gaat, nieuwe vrienden maakt, gaat studeren en je vakkennis in de praktijk gaat brengen. Hoe meer ervaringen en kennis, hoe meer hersennetwerken je aanmaakt. En hoe meer netwerken, hoe flexibeler je hersenen.” 

Flexibiliteit door training

“Met dit bouwwerk van netwerken vangen je hersenen ook schade op. Tot zekere hoogte. Want als je teveel schade in je hersenen krijgt kunnen de netwerken het niet meer opvangen en krijg je klachten. Maar hoe beter je hersenen ‘getraind’ zijn, hoe langer je deze klachten kunt uitstellen.”

Artikel gaat onder dit blok verder

Doe de gratis online training HersenCoach

Houd jij wel van een uitdaging? Doe de gratis online training HersenCoach en verbeter jouw hersengezondheid! Ontvang vijf weken lang elke week een e-mail waarin onze hersenexperts wetenschappelijk onderbouwde tips, opdrachten en uitleg geven. 50.000 mensen gingen je voor en beoordeelden het programma met een 8.

Meld je aan

Hoe ontstaan klachten? 

Maar hoe ontstaan klachten eigenlijk? We zetten 2 oorzaken op een rij: 

1. Je bloedvaten verslechteren

De snelheid van het verwerken van gegevens wordt bepaald door de overdracht van ‘prikkels’ in je hersenen. De uiteinden van deze zenuwen liggen in een beschermingslaag onder je hersenschors (de buitenste laag, ook wel de cortex genoemd). Vooral in dit deel van de hersenen (de zogenaamde witte stof) veranderen dingen als je ouder wordt. Dit komt met name doordat de doorbloeding van je bloedvaten verandert. Dit heeft invloed op de geleiding van prikkels. 

2. Celherstel kost meer moeite

Je moet je voorstellen dat je hersenen ontzettend actief zijn. Hersennetwerken passen zich voortdurend aan, vaak zelfs binnen enkele seconden. Je hersenen kunnen beschadigingen opvangen, deels door herstel, maar ook door aanpassing van het netwerk. Maar als je ouder wordt kunnen je hersenen deze kleine beschadigingen zelf steeds minder goed herstellen. Afvalstoffen worden minder goed afgevoerd. Met meer beschadigingen aan cellen en grote eiwitten tot gevolg, zoals aan je DNA.

Houd je hersenen in conditie

Door gezond te leven zorg je ervoor dat je je bloedvaten in goede conditie houdt. Je bloedtoevoer is essentieel om te zorgen dat je hersenen genoeg zuurstof krijgen. “Goed voor je hersenen zorgen doe je door gezond te leven. Dit is niet alleen belangrijk als je ouder wordt, maar eigenlijk je hele leven lang.

Maar ook op latere leeftijd kun je alsnog een verschil maken door gezonde gewoontes op te pakken. Zorg o.a. voor voldoende beweging. Dit zorgt voor een betere doorbloeding. 

Wat zijn de beste tips? 

Een gezonde leefstijl en nieuwsgierig blijven zijn belangrijk om onze hersenen in conditie te houden. Wij vroegen Martin of hij nog een paar extra tips heeft om er alles uit te halen!

• Doe vooral wat je hersenen fijn vinden: zorg voor een vonk! Ze houden van beloning / sociale bekrachtiging. Zorg dus dat je met iets bezig blijft dat dichtbij je ligt en waarvan je weet dat je daar voldoening uit haalt. 
• Schakel hulptroepen in. Wil je meer bewegen? Doe het niet alleen, maar samen met anderen. Of wil je gezonder eten? Neem je partner mee in dit plan. Samen kun je kiezen voor gezonde boodschappen en je kunt elkaar steunen als het minder gaat. Zo verander je je omgeving voor je eigen succes. 
• Stel jezelf een beloning in het vooruitzicht. Zorg voor doelen die je kunt halen en beloon jezelf ook echt als je het haalt. 
• Kies iets waar je lol in hebt. Leer een taal of kook de recepten van een land omdat je er naartoe gaat op vakantie.  

Dit artikel is samengesteld in samenwerking met Leef je pensioen.

Maak wandelen nog leuker met de Ommetje-app

Wandelen houdt je hersenen gezond. De app Ommetje motiveert je om dagelijks een ommetje te lopen. Start met vrienden, familie of collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken. De app is ontwikkeld met hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder. Hij deelt regelmatig een hersenfeitje. Loop je mee?

Meer informatie